Өзбекстан мен SOCAR келісімге қол қоюды жоспарлауда

0
8

Өзбекстан үкіметі әзірбайжандық SOCAR компаниясымен өнімді бөлу туралы келісімге (ӨБК) қол қоюды жоспарлап отыр. Бұл туралы 21 шілдеде президентпен кездесуінің қорытындысы бойынша «Өзбекстан 24» телеарнасына берген сұхбатында Энергетика министрі Джурабек Мирзамахмудов мәлімдеді.

Дүйсенбі күні президент Шавкат Мирзиеев мұнай-газ саласындағы шетелдік әріптестермен бірлескен жобаларды жүзеге асыру туралы презентациямен танысты.

Атап айтқанда, SOCAR әзірбайжан компаниясымен Үстірт өңіріндегі кен орындарында мұнай барлау және өндіру туралы келісімге қол жеткізілді. Перспективалы аймақтарда бірлескен геологиялық барлау жұмыстарын жүргізу қарастырылған.
Министр тиісті құжаттарды дайындау соңғы кезеңге өтіп жатқанын атап өтті. SOCAR-мен өнімді бөлу туралы келісімге қол қою осы аптаның соңына жоспарланған. Оның айтуынша, президент уағдаластықтарды жүзеге асыруды жеделдету, қалған 2025 жылға және одан кейінгі жылдарға арналған кезең-кезеңімен іс-қимыл жоспарын әзірлеу, шетелдік әріптестермен өзара әрекеттесудегі бюрократиялық кедергілерді жою жөнінде тапсырмалар берді.
«Өзбекмұнайгаз» басшысы Баходир Сидиков өнімді бөлу туралы келісім жобасы қазірдің өзінде әзірленгенін, негізгі шарттар SOCAR-пен келісіліп, президентке ұсынылғанын мәлімдеді. «Бұл келісім біз үшін болашақта үлкен мүмкіндіктер мен перспективалар ашатын маңызды қадам болары сөзсіз», — деді ол.
2018 жылдың мамыр айында «Өзбекмұнайгаз», SOCAR және BP Exploration (Каспий теңізі) меморандумға қол қойды — компаниялар Үстірт өңірінің Араломор, Самско-Қосбұлақ және Бәйтерек инвестициялық блоктарын бірлескен геологиялық зерттеуді қарастыруға шақырылды.
2021 жылы BP ExplorationҮстірттегі мұнай-газ кен орындарын игеруден бас тартты. «Интерфакс-Әзербайжан» агенттігіне берген сұхбатында «Узтрансгаздың» бұрынғы басшысы Бехзод Норматов британдық компанияның жобадан шығуына оның стратегиясының күрт өзгеруі себеп болғанын айтты. BP Exploration «жасыл» жолды таңдап, көмірсутектерге жаңа инвестиция салудан бас тартты.
«Біз өнімді бөлу және геологиялық барлау туралы келісімге қол қоймақ едік», — деді Норматов. — «SOCAR [Әзербайжанның мемлекеттік мұнай компаниясы] 25%-ға дейінгі үлеспен жобаға қатыспақ болды, бірақ негізгі инвестор, әрине, BP Exploration болды. Британдық компанияның саясаты өзгергеннен кейін жоба тоқтатылды, қазір бұл жобаға басқа компанияларды тарту мүмкіндігін қарастырып жатырмыз».
2024 жылдың тамызында «Өзбекмұнайгаз» мен SOCAR мұнай-газ саласындағы ынтымақтастық туралы келісімге қол қойды.
Өнімді бөлу туралы келісім – шетелдік инвестор өндірілген пайдалы қазбалардың бір бөлігін өзіне қалдыра отырып, пайдалы қазбаларды өндіру құқығын алатын шарт; екінші бөлігі мемлекетке кетеді. ӨБК коммерциялық пайдалану кезінде өндірілген мұнай немесе газдың қанша пайызын белгілі бір шығындар мен шығындарды өтегеннен кейін тараптардың әрқайсысы алатынын анықтайды.
Еске салсақ, 2019 жылдың маусымында президент Шавкат Мирзиеев Өзбекстанның ресейлік «Лукойл» компаниясына газ үшін 600 миллион доллар қарыз екенін мойындап, өнімді бөлу туралы келісімді әзірлеу кезінде ұлттық мүдделер неге ескерілмей жатқанына таң қалған болатын.
Ол сондай-ақ мұнай-газ саласындағы сыбайлас жемқорлыққа тоқталып, белгілі бір шенеуніктің Үстірт газ-химиялық кешені үшін 80 миллион доллар алғанын хабарлады.
2022 жылы желтоқсанда Шавкат Мирзиеев Өзбекстан парламенті мен халқына жолдауында елде газ қорын ұлғайту мақсатында 10 жылдық геологиялық барлау бағдарламасы қабылданатынын мәлімдеді. Атап айтқанда, оның айтуынша, Үстірт үстіртіне үлкен перспективалы терең қабаттарда барлау жұмыстарын жүргізу үшін,  Өзбекстанның ұлттық мүдделерін ескере отырып, заңмен бекітілген ірі шетелдік инвесторлар тартылады.
«Газ өндіруге берілген барлық лицензиялар қаралып, тиімсіз кәсіпорындарға тиісті шаралар қабылданатын болады. Өздеріңіз көріп отырғандай, әлемде энергетика саясатқа айналды. Сондықтан біз жерасты кен орындары алдағы он-жиырма жылда пайда әкелетіндей етіп бекітуіміз керек», — деді президент.
Өткен жылдың мамыр айында Энергетика министрі Джурабек Мирзамахмудов кейбір жағдайларда инвесторларға келісімдер бойынша қосымша міндеттер жүктелгенін, бірақ инвестициялық ахуалдың нашарлау қаупіне байланысты олар ашылмағанын айтқан. 2004 жылы Өзбекстан Үкіметі Лукойлмен Қандым-Хаузак-Шады (35 жыл мерзімге, 2014 жылы тағы 7 жылға, 2046 жылға дейін ұзартылды) және Оңтүстік-Батыс Гиссар (2007 жылы күшіне енген және 36 жылға, яғни, 2043 жылға дейін есептелген) жобалары бойынша өнімді бөлу туралы келісімге (ӨБК) қол қойды. Ресейдің «Газпром» компаниясымен Шахпақты кен орны (2004 жылдан бері – 15 жылға, 2018 жылы 5 жылға ұзартылған) және «Джель» (2018 жылы 25 жылға) бойынша ӨБК-ге қол қойылды. 2017 жылдың сәуір айында Сұрхандария облысындағы «Мустакилликнинг 25 йиллиги» (М25) кен орны үшін газ-химиялық кешеннің құрылысымен 35 жылға тағы бір өнімді бөлу туралы келісімге қол қойылды. Энергетика министрі Джурабек Мирзамахмудов бұл жоба бойынша геологиялық барлау жұмыстары кемінде сегіз жылға созылатынын атап өтті.