АҚШ президенті Армения мен Әзірбайжан басшыларын қабылдайды
Америка Құрама Штаттарының президенті Вашингтонда Армения және Әзірбайжан басшыларымен аймақтағы «бейбітшілікке қол жеткізуге бағытталған» кездесу өткізеді.
Америка Құрама Штаттарының президенті Дональд Трамп 8 тамыз, жұма күні Ақ үйде Әзірбайжан президенті Ильхам Әлиев пен Армения премьер-министрі Никол Пашинянды қабылдайды.
Армения үкіметі сәрсенбі күні бұл ақпаратты растады. «7-8 тамызда Армения Республикасының премьер-министрі Никол Пашинян Америка Құрама Штаттарына сапармен барады», — делінген министрлер кабинетінің Telegram-каналындағы мәлімдемесінде. «Премьер-министр Пашинян Вашингтонда Армения мен Америка Құрама Штаттары арасындағы стратегиялық серіктестікті тереңдету мақсатында Америка Құрама Штаттары президенті Дональд Трамппен екіжақты кездесу өткізеді, сонымен қатар аймақтағы бейбітшілікті, гүлденуді және экономикалық ынтымақтастықты ілгерілету мақсатында Америка Құрама Штаттары президенті Дональд Трамппен және Әзірбайжан президенті Ильхам Әлиевпен үшжақты кездесу өткізеді», — делінген хабарламада. The Washington Post басылымының хабарлауынша, кездесу қорытындысы бойынша бейбіт келісім жариялануы мүмкін.
13 наурызда Армения Сыртқы істер министрлігі Әзірбайжанмен бітім шартының мәтіні екі тараппен келісілгенін және Ереванның құжатқа қол қою орны мен мерзімі туралы ұсыныстарды талқылауға дайын екенін хабарлады. Әзірбайжан Сыртқы істер министрлігінің баспасөз хатшысы Айхан Хаджизаде шекарадағы оқ атуды тоқтату және Армения Конституциясына Бакуге қатысты аумақтық талаптарды жоққа шығаратын түзетулер сияқты бірқатар шарттар орындалған жағдайда келісім жасалуы мүмкін екенін айтты. Бұған қоса, Әзірбайжан Баку ескірген құрылым деп санайтын ЕҚЫҰ-ның Минск тобын ресми түрде жоюды талап етті.
Ереван мұны елдің ішкі істеріне қойылатын талап деп санайды. Пашинян оның үкіметі болашақта жаңа конституцияны қабылдауға бастамашы бола алатынын мәлімдеді.
10 шілдеде Әлиев пен Пашинян Абу-Дабиде 5 сағатқа созылған кездесу өткізді. Хабарланғандай, келіссөздердің басты тақырыптарының бірі Зәңгезүр дәлізін ашу болды. Бұл Арменияның Сюник аймағы арқылы өтетін транзиттік бағыт жобасы, ол Әзірбайжанның негізгі бөлігін оның Нахчыван Автономиялық Республикасымен байланыстыруы тиіс. Зәңгезур дәлізі – Әзірбайжанның материктік Әзірбайжанды оның Бакудің одақтасы Түркиямен шектесетін анклавымен Армения арқылы байланыстыруға арналған көлік бағыты.
Осылайша Әзірбайжан Нахчыван Автономиялық Республикасымен тікелей құрлық байланысына ие болады, Түркиямен байланыстарын нығайтады және инфрақұрылымдық дипломатия арқылы соғыстан кейінгі жетістіктерді нығайтады.
Бұл Әзербайжанның жаһандық ауқымдағы негізгі көліктік-логистикалық хаб ретіндегі ұстанымын нығайтады. Бірақ ел билігі мәселені өз бақылауында ұстап, басқа мемлекеттердің қатысуынсыз шешуді жөн көрді.
Ереван өз аумағы арқылы транзитке рұқсат беруге дайын, бірақ келісілген бірқатар шарттарды, атап айтқанда, оның мәртебесін анықтау мен оны бақылауды талап етеді.
Анкара да бұл дәліздің құрылуын негізгі энергетикалық және сауда хабына айналу жөніндегі амбициялық мақсатын жүзеге асырудағы негізгі қадам деп санайды.
Алайда бұл идея Ресей мен Иранның ашу-ызасын тудырып, қатаң қарсылық тудырды. Олар үшін Америка Құрама Штаттарының қатысуы Оңтүстік Кавказ арқылы солтүстіктен оңтүстікке қарай өтетін сауда жолдарына бақылауды жоғалтуы мүмкін дегенді білдіреді.
Бұған қоса, Иран үшін бұл Америка Құрама Штаттарының олардың шекараларына жақын болу қауіпін тудырады.
Көп жылдар бойы Әзірбайжан мен Арменияның қарым-қатынасындағы басты кедергілердің бірі негізінен армяндар қоныстанған, бірақ кеңестік кезеңде Әзірбайжан КСР-ның құрамында болған, мойындалмаған Таулы Қарабақ республикасының төңірегіндегі жағдай болды. 2023 жылдың қыркүйегінде Әзірбайжан әскерилері операция жүргізіп, нәтижесінде аймақтың бүкіл аумағын өз бақылауына алды, ал армян халқы түгел дерлік ол жерді тастап кетті.
