Қазақстан мен Пәкістан арасындағы қарым-қатынастар – Орталық және Оңтүстік Азияны байланыстыратын маңызды геосаяси көпірлердің бірі. Бұл екі елдің серіктестігі география, тарих, дін, мәдениет және қазіргі заманғы қауіпсіздік пен экономикалық даму тұрғысынан да ерекше маңызға ие. Пәкістан – Оңтүстік Азиядағы ірі мұсылман мемлекеттердің бірі, ал Қазақстан – Орталық Азиядағы экономикалық және саяси тұрақтылықтың тірегі. Осы елдердің арасындағы ынтымақтастықты нығайту тек екіжақты пайда ғана емес, сонымен қатар бүкіл өңірлік тұрақтылық пен даму үшін де маңызды.
Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан халықаралық қатынастар жүйесінде өзіндік бағытын айқындап, жан-жақты серіктестік орнатуға ұмтылды. Сол серіктестердің бірі ретінде Пәкістан да ерекше орын алады. 1992 жылы дипломатиялық қатынастар орнатылған сәттен бастап екі ел арасында өзара түсіністік пен қолдауға негізделген байланыс орнады. Саяси, экономикалық, мәдени және қауіпсіздік салаларындағы өзара әрекеттестік біртіндеп тереңдеп келеді.
Қазіргі халықаралық қатынастар жүйесінде Қазақстан мен Пәкістанның өзара ынтымақтастығы жаһандық сын-қатерлерге қарсы тұруда, әсіресе діни экстремизм мен терроризмге қарсы күресте, аймақтық көлік-логистикалық дәліздерді дамытуда, сондай-ақ энергетикалық әріптестікті арттыруда ерекше маңызға ие болып отыр. Сонымен қатар, екі елдің халқы ислам дінін ұстанатын елдер ретінде ортақ өркениеттік негіздерге ие.
Қазақстан мен Пәкістан арасындағы байланыстар тамыры тереңде жатқан тарихи үдерістермен тығыз байланысты. Екі елдің географиялық орналасуы — Ұлы Жібек жолының бойында орын тебуі — ежелгі замандардан бері халықтар мен мәдениеттердің араласуына, сауда байланыстарының орнауына және өркениеттік ықпалдастыққа жағдай жасады.
Орта Азия мен Оңтүстік Азияны байланыстырған Ұлы Жібек жолы екі өңір арасындағы тарихи, экономикалық және мәдени байланыстардың басты арнасы болды. Сауда керуендері арқылы тауарлар ғана емес, сонымен бірге білім, өнер, дін және идеялар алмасып отырды. Бұл процесте қазіргі Қазақстан мен Пәкістанның территориялары маңызды рөл атқарды.
Пәкістан жерінде орналасқан көне өркениеттер – Мохенджо-Даро мен Хараппа мәдениеттері, ал Қазақстандағы сақ, үйсін, қаңлы және ғұндар мәдениеті – осы екі елдің ежелгі өркениеттерінің деңгейін және бір-бірімен жанама байланысын көрсетеді. Бұл байланыс тек экономикалық сипатта ғана емес, мәдени және рухани салада да байқалды.
Пәкістанда өмір сүрген ұлы ғұламалар мен ойшылдардың еңбектері Орталық Азияда кең таралып, медреселер мен діни орталықтарда оқытылды. Мысалы, әл-Ғазали, Имам Бухари сынды ойшылдар екі өңірдің білім мен ғылым саласындағы ортақ негізін қалыптастыруға ықпал етті.
XX ғасырда Қазақстан Кеңес Одағының құрамында болғандықтан, Пәкістанмен тікелей дипломатиялық немесе экономикалық байланыс орнату мүмкін болмады. Алайда, кеңестік кезеңде де халықтар арасында жанама мәдени байланыстар жалғасып отырды.
1991 жылы Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін, 1992 жылы Пәкістанмен ресми дипломатиялық қатынастар орнатылды. Бұл кезең екі ел арасындағы жаңа тарихи кезеңнің бастамасы болды.
Қазақстан мен Пәкістан арасындағы ресми дипломатиялық қатынастар 1992 жылы 24 ақпанда орнады. Бұл кезең – Кеңес Одағы ыдырап, Қазақстан халықаралық аренада өз орнын іздей бастаған шақ болатын. Пәкістан сол кезде тәуелсіздігін жаңадан алған Қазақстанды алғаш болып таныған мұсылман елдерінің бірі болды. Бұл қадам екіжақты сенім мен достықтың негізін қалауға мүмкіндік берді.
Дипломатиялық қарым-қатынастың орнауынан кейін көп ұзамай, Исламабадта Қазақстан елшілігі, ал Астанада Пәкістан елшілігі ашылды. Бұл өкілдіктер екі ел арасындағы тұрақты байланыстар мен келіссөздердің платформасына айналды. Елшіліктердің қызметі саяси, экономикалық, мәдени және гуманитарлық байланыстарды дамытуға бағытталды.
Сонымен қатар, екі елдің сыртқы істер министрліктері арасында тұрақты негізде консультациялар өткізу тәжірибесі қалыптасты. Мұндай диалог екіжақты мәселелерді талқылаумен қатар, халықаралық алаңдардағы өзара қолдауға да жол ашты.
Қазақстан мен Пәкістан халықаралық ұйымдар шеңберінде де тығыз серіктес болып табылады. Екі ел де Біріккен Ұлттар Ұйымының мүшелері ретінде жаһандық қауіпсіздік, бейбітшілік және даму мәселелерінде ұқсас ұстаным ұстанып келеді.
Сонымен қатар, екі ел Ислам ынтымақтастығы ұйымының (ИЫҰ), Шанхай ынтымақтастық ұйымының (ШЫҰ) және Экономикалық ынтымақтастық ұйымының (ЭЫҰ) белсенді қатысушылары. Бұл ұйымдар аясында Қазақстан мен Пәкістан аймақтық тұрақтылық пен өзара даму мүдделерінде бірлесіп жұмыс істейді.
Атап айтқанда, Пәкістан 2006 жылы ШЫҰ-ға бақылаушы мүше ретінде қосылып, 2017 жылы толыққанды мүше болды. Қазақстан бұл ұйымның негізін қалаушылардың бірі ретінде Пәкістанның мүше болуын қолдады. Бұл оқиға екі елдің қауіпсіздік, экономика және энергетика салаларында тығыз ынтымақтастық орнатуына мүмкіндік берді.
Жылдар өте келе Қазақстан мен Пәкістан арасындағы дипломатиялық қарым-қатынас тек формалды деңгейде ғана емес, стратегиялық серіктестік деңгейіне дейін дамыды. Екі ел арасындағы жоғары деңгейдегі кездесулер мен мемлекеттік сапарлар екіжақты ынтымақтастықтың кеңеюіне негіз болды. 2000-жылдардан бері қарай президенттер мен премьер-министрлер деңгейіндегі келіссөздер жиілеп, нақты нәтижелерге бағытталды.
Қазақстан мен Пәкістан арасындағы саяси серіктестік жылдар өте келе нығайып, өзара сенім мен құрметке негізделген тұрақты диалогқа айналды. Екі елдің басшылары түрлі деңгейде кездесулер өткізіп, маңызды саяси, экономикалық және қауіпсіздік салаларында келісімдерге қол жеткізді.
Қазақстан мен Пәкістан арасында соңғы үш онжылдықта бірнеше маңызды мемлекеттік сапарлар жүзеге асты. Бұл сапарлар екіжақты ынтымақтастықтың басты бағыттарын айқындап, стратегиялық әріптестікті нығайта түсті.
- 1995 жылыПәкістан премьер-министрі Беназир Бхутто Қазақстанға ресми сапармен келіп, экономикалық және мәдени ынтымақтастықты тереңдету жөнінде келісімдерге қол қойылды.
- 2003 жылы Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Пәкістанға сапары барысында сауда-экономикалық және инвестициялық ынтымақтастықты кеңейту туралы бірқатар келісімдер жасалды.
- 2011 жылы Пәкістан Президенті Асиф Али Зардари Қазақстанға ресми сапармен келіп, екі ел арасындағы энергетика, инфрақұрылым және көлік салаларындағы бірлескен жобаларды талқылады.
Жоғары деңгейдегі кездесулер нәтижесінде екі ел арасында ондаған екіжақты келісімдер мен меморандумдарға қол қойылды. Олардың ішінде:
— Сауда және экономикалық ынтымақтастық туралы келісім;
— Білім және мәдениет салаларындағы ынтымақтастық туралы меморандум;
— Терроризмге қарсы күрес саласындағы өзара түсіністік жөніндегі келісім;
— Көлік және логистика салаларындағы өзара әріптестік туралы келісім;
— Энергетикалық ынтымақтастықты дамыту туралы келісім.
Бұл құжаттар саяси диалогты институционалдық деңгейде нығайтып, екі елдің стратегиялық әріптестігін нақты салаларда жүзеге асыруға мүмкіндік берді.
Қазақстан мен Пәкістан халықаралық қатынастарда көпвекторлы саясат ұстанып, жаһандық қауіпсіздік, ядролық қарусыздану, климаттың өзгеруі, азық-түлік қауіпсіздігі сияқты мәселелерде ұқсас көзқарас танытып келеді. Сонымен қатар, екі мемлекет те Ауғанстандағы жағдайдың тұрақтануына мүдделі және бұл бағытта бейбіт бастамаларды қолдайды.
Қазақстан мен Пәкістан арасындағы экономикалық ынтымақтастық соңғы жылдары жаңа серпін алып, әртараптандырылған серіктестікке айналып келеді. Екі ел де экономикаларын дамытып, халықаралық сауда жүйесіне белсенді қатысуға ұмтылып отыр. Бұл үдерісте өзара тиімді экономикалық байланыстарды орнату маңызды орын алады.
Қазақстан мен Пәкістан арасындағы тауар айналымы жыл сайын артып келеді. 2010 жылдардың басында сауда көлемі бірнеше миллион доллармен шектелсе, соңғы жылдары бұл көрсеткіш жүздеген миллион долларға жетіп отыр.
Қазақстан мен Пәкістан арасындағы тауар айналымы 2024 жылы 53,7 млн. АҚШ долларын құрады, бұл 2023 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 0,9% — ға жоғары (53,2 млн. АҚШ доллары).
Бұл ретте, Қазақстаннан Пәкістанға экспорт 2,1 есеге өсіп, 11,8 млн. АҚШ долларын құрады, ал Пәкістаннан импорт 11,9%-ға төмендеп, 41,9 млн. АҚШ долларын құрады.
Қазақстанға Пәкістан экспортының негізін цитрус жемістері (8,3 млн. АҚШ доллары), дәрілік заттар (7,4 млн. АҚШ доллары), киім (8,7 млн. АҚШ доллары), сабын (2,3 млн. АҚШ доллары), спортпен шұғылдануға арналған жабдықтар (1,5 млн. АҚШ доллары) және т.б. құрайды.
Қазақстаннан Пәкістан импортына пияз және сарымсақ (5 млн. АҚШ доллары), кептірілген бұршақ дақылдары (2,4 млн. АҚШ доллары), сұлы (1,2 млн. АҚШ доллары), қарақұмық және басқа да дәнді дақылдар (514,9 мың АҚШ доллары), қара металдардан жасалған бұйымдар (524,4 мың АҚШ доллары) басқа майлы дақылдардың тұқымдары мен жемістері (421,1 мың АҚШ доллары) және т.б. құрайды.
Оң үрдіс тек қазақстандық экспорт саласында ғана емес, инвестициялар саласында да байқалады.
Қазіргі уақытта 5 инвестициялық жобаны іске асыру бойынша келіссөздер жүргізілуде («Spectrum Agro Protein» — Жамбыл облысында құс фабрикасының құрылысы, «Seasons Group» & «Kant Group» — Жетісу облысында еден жабындарын өндіру зауытының құрылысы, «Almoiz industry limited» — қант зауытының құрылысы/жаңғырту, «Fauji Fertilizer Company» — минералды тыңайтқыштар шығаратын зауыт салу, «TapalTex» — кілем бұйымдарын шығаратын зауыт салу).
Бұдан басқа, Қазақстанда Пәкістан капиталының қатысуымен 254 кәсіпорын жұмыс істейді (Пәкістанның қатысуымен 235 заңды тұлға мен филиал, 19 заңды тұлға мен филиал бірлескен меншік нысанымен).
Пәкістан кәсіпкерлері Қазақстан экономикасына, әсіресе агроөнеркәсіп, фармацевтика, логистика және құрылыс салаларына инвестиция салуға қызығушылық білдіруде. Қазақстан да Пәкістанның өндірістік секторына, соның ішінде энергетика мен инфрақұрылым салаларына инвестициялық қатысуға ниетті.
2021 жылы екі ел арасында “Қазақстан–Пәкістан бірлескен инвестициялық қорын” құру мәселесі көтеріліп, бизнес-форумдар өткізілді. Бұл бастама болашақта ірі жобалар мен кәсіпорындарды бірге жүзеге асыруға негіз болмақ.
Екі ел арасындағы географиялық қашықтық экономикалық байланыстың дамуына кедергі келтіретін негізгі факторлардың бірі болып табылады. Осы орайда, Қазақстан мен Пәкістан транзиттік дәліздерді дамыту арқылы көлік логистикасын оңтайландыруға тырысып отыр.
Мысалы:
- Қазақстан–Түрікменстан–Иран–Пәкістан теміржол бағыты;
- Қытай–Пәкістан экономикалық дәлізі арқылы Орталық Азияны Үнді мұхиты порттарымен байланыстыру;
- Транскаспий халықаралық көлік бағыты (ТХКБ) арқылы теңіз + теміржол жүйесін қолдану.
Бұл жобалар жүзеге асқан жағдайда, екі ел арасындағы тауар айналымы айтарлықтай ұлғайып, аймақтық сауданың жаңа мүмкіндіктері ашылады.
Қазақстан – әлемдік энергетикалық нарықтағы ірі ойыншылардың бірі ретінде Пәкістанға энергетикалық өнімдер, әсіресе мұнай және уран экспорты бойынша қызығушылық танытуда. Пәкістан болса, өзінің энергетикалық тапшылығын шешу үшін Қазақстанмен әріптестікке мүдделі.
Сонымен қатар, жаңартылатын энергия көздері саласында бірлескен зерттеу және жобалар бастау ұсыныстары да талқылануда. Бұл бағыттағы әріптестік климаттық өзгерістермен күреске және тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізуге үлес қосады.
Қазақстан мен Пәкістан арасындағы мәдени және гуманитарлық байланыстар екі ел халықтарының тарихи жақындығына, ислам өркениетіндегі ортақ тамырларға және рухани құндылықтарға негізделген. Бұл саладағы ынтымақтастық халықтар арасындағы өзара түсіністік пен достықты нығайтуда маңызды рөл атқарады.
Білім – екі ел арасындағы байланыстардың маңызды бағыттарының бірі. Қазақстандық университеттер мен жоғары оқу орындары пәкістандық студенттерді тарту бойынша жұмыстар жүргізіп келеді. Мысалы, Назарбаев Университеті, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, Astana IT University сынды мекемелерде пәкістандық студенттер білім алуда.
Сондай-ақ, Пәкістан университеттері мен ғылыми орталықтары да қазақстандық жастарға білім алуға мүмкіндік ұсынуда. Исламабадтағы Қалалық университет пен Лахордағы инженерлік-технологиялық институттарда қазақстандық магистранттар мен докторанттар ғылыми зерттеулер жүргізуде.
Соңғы жылдары екі ел арасында түрлі мәдени форумдар, көрмелер мен фестивальдер өткізіле бастады. Қазақстанда Пәкістанның ұлттық мәдениеті мен киносына арналған апталықтар, ал Пәкістанда Қазақстанның өнер шеберлерінің концерттері ұйымдастырылды. Бұл шаралар екі халықтың бір-біріне деген қызығушылығын арттырып, мәдени алмасудың өркендеуіне жол ашты.
2021 жылы Нұр-Сұлтан қаласында Пәкістанның мәдени күндері өтсе, 2022 жылы Лахор қаласында Қазақстан мәдениетінің апталығы ұйымдастырылды. Мұндай іс-шаралар арқылы екі елдің өнерпаздары мен зиялы қауым өкілдері арасында шығармашылық байланыстар орнап келеді.
Соңғы жылдары екі ел арасындағы туризмге деген қызығушылық артып келеді. Пәкістан азаматтары Қазақстанның табиғатына, тарихи жерлеріне қызығушылық танытып, Алматы, Шымкент, Түркістан сияқты қалаларға сапар шегуде. Қазақстандық туристер үшін де Пәкістанның тау табиғаты, тарихи қалалары мен ислам өркениетінің ескерткіштері тартымды бағытқа айналуда.
Екі ел арасындағы визалық режимді жеңілдету, тікелей әуе қатынасын ашу және туризмді дамыту саласындағы ынтымақтастықты кеңейту – қазіргі күннің маңызды міндеттерінің бірі болып отыр.
Қазақстан мен Пәкістан арасындағы қауіпсіздік саласындағы әріптестік Орталық және Оңтүстік Азиядағы тұрақтылықты қамтамасыз ету мақсатында маңызды бағыттардың бірі ретінде қалыптасып келеді. Екі ел де өңірлік және жаһандық қауіп-қатерлерге қарсы күресте бірігіп әрекет етуге мүдделі.
Пәкістан ұзақ уақыт бойы халықаралық терроризммен күресте алдыңғы шепте келеді. Бұл саладағы тәжірибесі Қазақстан үшін де маңызды. Екі ел арасында терроризмге, экстремизмге және ұйымдасқан қылмысқа қарсы күрес саласында ынтымақтастық жөніндегі меморандумдар мен келісімдер жасалған.
Арнайы қызметтер мен құқық қорғау органдары арасында ақпарат алмасу, кадрлар дайындау, шекаралық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелері бойынша өзара іс-қимыл артып келеді. Жыл сайын бірлескен кездесулер мен консультациялар ұйымдастырылып, нақты әрекеттер пысықталуда.
Қазақстан мен Пәкістан Ауғанстандағы жағдайға қатысты ұқсас ұстанымда. Екі ел де бұл елдегі бейбітшілік пен тұрақтылықтың Орталық және Оңтүстік Азиядағы қауіпсіздік үшін шешуші маңызы бар екенін түсінеді. Осы тұрғыда Қазақстан мен Пәкістан БҰҰ, ШЫҰ және ИКҰ сияқты халықаралық ұйымдар аясында Ауғанстанға гуманитарлық көмек көрсету мен диалогты қолдауға бағытталған бастамалар көтеріп келеді.
Пәкістан Ауғанстанмен шекаралас болғандықтан, осы елдегі жағдайдың тұрақтануы Қазақстан үшін де сыртқы қауіпсіздік контексінде маңызды.
Пәкістан қорғаныс өнеркәсібі мен әскери технологияны дамытуда белгілі бір тәжірибеге ие. Қазақстан Пәкістанмен әскери-өндірістік кешен саласында, соның ішінде техника мен жабдықтар өндіру, әскери кадрларды даярлау, бірлескен жаттығулар өткізу бағытында ынтымақтастықты дамытуға мүдделі.
Қазақстан мен Пәкістан БҰҰ, Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ), Ислам ынтымақтастығы ұйымы (ИЫҰ) сияқты халықаралық және өңірлік ұйымдар аясында қауіпсіздік мәселелері бойынша өзара қолдау көрсетіп келеді. Екі ел де ядролық қарусыздану, биологиялық қару таратпау, киберқауіпсіздік сияқты жаңа заманның сын-қатерлеріне қарсы бірлескен көзқарасты қолдайды.
Қазақстан мен Пәкістан халықаралық аренада көпжақты ынтымақтастықты дамытып, жаһандық және өңірлік ұйымдар шеңберінде өзара қолдау көрсетіп келеді. Бұл екі елдің бейбітшілік, қауіпсіздік және тұрақты даму принциптерін қолдаудағы ұстанымдарының ұқсастығын көрсетеді.
Біріккен Ұлттар Ұйымы – Қазақстан мен Пәкістанның сыртқы саясатындағы маңызды алаң. Екі ел де БҰҰ-ның бейбітшілік пен қауіпсіздік орнату, терроризмге қарсы күрес, орнықты даму және ядролық қаруды таратпау сияқты бастамаларын қолдайды.
Пәкістан Қазақстанның 2017–2018 жылдардағы БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне тұрақты емес мүше болып сайлануын қолдап дауыс берді. Өз кезегінде, Қазақстан да Пәкістанның БҰҰ органдарына сайлануына және жаһандық бастамаларына қолдау білдіріп келеді.
Қазақстан мен Пәкістан Шанхай ынтымақтастық ұйымының толыққанды мүшелері ретінде қауіпсіздік, экономика және мәдени байланыстар салаларында белсенді өзара іс-қимыл жасауда. ШЫҰ аясында екі ел тұрақты түрде:
— терроризмге қарсы күрес;
— көлік және энергетика салаларындағы интеграция;
— мәдени және білім беру жобалары бойынша бірлескен шаралар ұйымдастырады.
ШЫҰ-ның 2023 жылғы Үндістандағы саммитінде екі ел басшылары көлік дәліздерін дамыту және ауған мәселесі бойынша ортақ бастамаларды қолдады.
Пәкістан мен Қазақстан Ислам ынтымақтастығы ұйымы (ИЫҰ) шеңберінде де тығыз қарым-қатынаста. Бұл ұйым аясында ислам әлеміндегі бейбітшілік пен даму, білім, ғылым және мәдениет салаларындағы жобалар жүзеге асуда.
Қазақстан ИЫҰ ғылым және технологиялар саммитін өткізу арқылы ислам елдері арасында ғылыми байланыстарды дамытуға үлес қосса, Пәкістан білім беру саласындағы бағдарламаларды ілгерілетіп келеді. Екі ел де ислам әлеміндегі бірлік пен өзара көмек көрсету принциптерін қолдайды.
Соңғы жылдары Қазақстан мен Пәкістан Орталық және Оңтүстік Азия елдерін жақындату бастамаларына белсенді қатысып келеді. Бұл бастамалар:
— көлік инфрақұрылымын дамыту (мысалы, Трансафган теміржолы);
— сауда кедергілерін азайту;
— мәдени және білім жобаларын қолдау.
Қазақстан Ауғанстан арқылы Пәкістанның порттарына шығу арқылы теңізге тікелей жол ашқысы келсе, Пәкістан Орталық Азияның энергетикалық және шикізат ресурстарына қол жеткізуді көздейді.
Қазақстан мен Пәкістан арасындағы қарым-қатынастар жалпы жағынан тұрақты әрі достық сипатқа ие болғанымен, қазіргі кезеңде екіжақты ынтымақтастықтың тереңдеуіне кедергі келтіретін бірқатар объективті және субъективті қиындықтар да бар.
Қазақстан мен Пәкістан арасында тікелей ортақ шекара жоқ. Бұл – екі ел арасындағы сауда-экономикалық, көлік және логистикалық байланыстарды дамытуға елеулі кедергі. Тауар айналымының өсуі мен көлік дәліздерінің кеңеюі үшін арадағы мемлекет — Ауғанстандағы жағдайдың тұрақтылығы шешуші мәнге ие.
Сондай-ақ, қазіргі таңда Трансафган теміржолы мен автожол жобалары нақты іске аса қойған жоқ, бұл да сауда және тасымал қатынастарына әсер етіп отыр.
Пәкістан мен Үндістан арасындағы ұзаққа созылған қайшылықтар мен шиеленістер кейде Орталық Азиямен арадағы қатынастарға да ықпал етеді. Қазақстан, бейтарап мемлекет ретінде, екі тараппен де теңгерімді саясат жүргізуге тырысады, алайда бұл жағдай кейбір сыртқы бастамалардың жүзеге асуына кедергі келтіруі мүмкін.
Қазақстан мен Пәкістан арасындағы ынтымақтастықтың әлеуеті зор. Геосаяси, экономикалық, мәдени, гуманитарлық және қауіпсіздік салаларындағы жаңа мүмкіндіктер екі мемлекетті стратегиялық серіктестік деңгейіне көтеруге мүмкіндік береді. XXI ғасырдың жаңа сын-қатерлері мен үрдістері екі ел үшін де тығыз ынтымақтастықтың маңыздылығын арттырып отыр.
Қазақстан мен Пәкістан үшін транзиттік-логистикалық бағыттарды әртараптандыру – ортақ стратегиялық мүдде. Трансафган теміржолы жобасы, сондай-ақ «Қытай–Қазақстан–Ауғанстан–Пәкістан» бағыты бойынша мультимодальды көлік дәліздерін дамыту – екі елдің экспорттық әлеуетін арттырып, теңізге тікелей жол ашуға мүмкіндік береді.
Болашақта Пәкістанның Гвадар және Карачи порттары Қазақстан үшін Үнді мұхитына шығудың негізгі қақпасы болуы мүмкін. Бұл жоба Орталық Азия мен Оңтүстік Азияны байланыстырушы жаңа «сауда көпіріне» айналмақ.
Қазақстан Пәкістанға мұнай, газ, уран және электр энергиясын жеткізуші ел ретінде қызығушылық тудыра алады. Пәкістанның халық саны көп және энергия тұтынуы артып келе жатқан ел ретіндегі сұранысы жоғары. Бұл бағытта екіжақты энергетикалық келісімдерге қол жеткізу — өзекті мақсат.
Сондай-ақ, екі ел арасында «жасыл энергетика», баламалы қуат көздері, гидроэнергетика салаларындағы ынтымақтастықты кеңейтуге толық негіз бар. Қазақстандағы «жасыл экономика» стратегиясы мен Пәкістанның энергетикалық реформалары бұл бағыттағы өзара әріптестікті нығайта алады.
Қазақстанның ядролық қарусыздану, терроризмге қарсы күрес және бейбіт дипломатия салаларындағы бастамалары Пәкістан тарапынан қолдау табуда. Болашақта Ауғанстанды қалпына келтіру, ислам әлеміндегі білім және ғылымды дамыту, климаттың өзгеруіне қарсы күрес сияқты ортақ бастамалар аясында екі елдің ынтымақтастығы тереңдей түспек.
Қазақстан мен Пәкістан арасындағы екіжақты қарым-қатынастар – геосаяси орналасуы, тарихи-мәдени байланыстары мен қазіргі халықаралық жағдай тұрғысынан стратегиялық мәнге ие. Тәуелсіздік алған кезеңнен бері екі ел өзара түсіністік пен сенім негізінде жан-жақты ынтымақтастықты дамытып келеді.
Экономика, сауда, көлік логистикасы, энергетика, білім және мәдениет салаларында жетістіктерге қол жеткізілді. Халықаралық ұйымдар шеңберінде, әсіресе БҰҰ, ШЫҰ және ИЫҰ аясында бір-біріне қолдау көрсетіп, өңірлік және жаһандық бастамаларда өзара мүдделерді ілгерілету арқылы тұрақтылық пен қауіпсіздікке үлес қосуда.
Қорыта келе, Қазақстан мен Пәкістан арасындағы серіктестік – бұл тек экономикалық немесе саяси мүдделердің тоғысуы ғана емес, сонымен бірге екі ел халқының өзара құрметі мен достығына негізделген ұзақ мерзімді байланыс. Осы серіктестікті жан-жақты нығайту арқылы Орталық және Оңтүстік Азиядағы тұрақтылық пен даму үрдістеріне нақты үлес қосуға болады. Дипломатиялық белсенділік, сауда әлеуетінің артуы және мәдени жақындық – болашақтағы өзара тиімді ынтымақтастықтың берік іргетасы. Осы қатынасты жүйелі әрі мақсатты түрде дамыта отырып, Қазақстан аймақтық ықпалды және көлік-транзиттік мүмкіндіктері кең мемлекетке айнала алады.
