Сурет көрмесі ашылды

Түркістан облысының бейнелеу өнері мұражайында Қазақстан Суретшілер одағының 90 жылдығына арналған «Аманат» сурет көрмесі ашылған болатын. Айға жуық тұратын көрмені тамашалаушылардың қатары қалың. Мұнда еліміздің көптеген облыстарынан, соның ішінде Түркістан облысының шеберлердің жұмыстары қойылған.

Бейнелеу өнері — әр түрлі материалдар мен әдістерді пайдалана отырып жасалған бейнелердің барлық түрлерін қамтитын көркем сөз өнерінің ең көне және сонымен бірге қазіргі заманғы түрлерінің бірі.

Бейнелеу өнері мұражайының экскурсиялық бөлімінің меңгерушісі Р.Бекталиева келушілерге мұнда қойылған әрбір туындының тарихымен таныстырудан жалықпайды.

Аталмыш  көрмеде Қазан төңкерісінен басталып, өткен ғасырдың 90-шы жылдарына дейінгі Қазақстанның қалыптасуы мен дамуын көруге болады. Кенептерде біздің тарихымыз, жетістіктеріміз бейнеленген.

Көрмеден атақты балуан Қ.Мұңайтпасов портреттерінің бірнеше нұсқасын көруге болады. Ал жақын маңда біздің өлкеміздің табиғатының пейзаждары орналасқан: дала, Машат, Біркөлік. Ал сол суретке әр суретшінің өзіндік көзқарасы бар. Және бұл көзқарас тек технологияда ғана емес, сонымен қатар ұсақ-түйектер мен бөлшектерде де көрінеді.

Еңбек адамдарын дәріптейтін шығармалар көптеп қойылған. Оларға деген құрмет те  ерек. Шопан, Социалистік Еңбек Ерілері бейнееленген портреттер көп. Тоқымашылар, жұмысшылар домна пешіндегі болат өңдеушінің портреті де қойылған.

«Биыл біз Қазақстан Суретшілер одағының 90 жылдығын тойлағалы отырмыз. Біз осы Одаққа мүше суретшілердің көрмесін өткіздік. Бірақ біздің жинақтарымызда марқұм суретшілердің көптеген туындылары бар. Олардың 300-ден астамы қоймаларда болса, көрмеге 122 туынды ғана қойылған. Көріп отырғаныңыздай, шағын картиналар да, монументалды картиналар да бар. Мысалы, В.Фролованың «Дала қызы» немесе А.Тұрсыновтың тарихи жанрдағы картиналары», — дейді Рыскүл Ескендірқызы.

Экскурсиялық бөлім меңгерушісінің айтуынша, көптеген суретшілердің картиналары қала мен облыс тарихының шежіресі болып табылады. Мысалы, Г.Пономаренконың зауыттарымен немесе фабрикаларымен жұмысы. Міне, Ф.Потехиннің сүйікті суретшісі Созақта салған картинасы.

Мұнда қойылған кртиналардан Түркістан бұрынғы Оңтүстік Қазақстан облысының толық тарихымен танысып шыққандай боласыз. Әрі сондай шынайы бейнеленген шедеврлер. Бұрынғы  қорғасын, цемент, фосфор зауыттары … Шардара су қоймасының құрылысы бірнеше полотнода бейнеленген. Тау шатқалдарының пейзаждары әлі күнге со күйі шынайы бейнеленген.

Негізі көрмеге қойылған жұмыстар тарихи құжат. Зауыттардан басқа, картиналардың арқасында ескі қаланың көшелеріндегі ағаш үйлер мен қорғандарды көруге болады. Фармацевтикалық зауыттың тарихымен де танысуға болады мұнда. Ал  Қошқарата өзенінің жағалаулары да әсем бейнеленген.

Көрмеде 30-шы жылдардағы қуғын-сүргінге ұшыраған суретшілердің туындылары қойылған. Мысалы, Н.Рылцев. Бұл суретшінің туындылары жалпы алғанда ерекше. Ол таптырмас туынды жасады – ол оңтүстікқазақстандықтардың – Кеңес Одағы Батырларының портреттерін салды.

Мұнда Оңтүстік Қазақстан суретшілерінен басқа Ә.Қастеев, А.Исмаилов, А.Ғалымбаева, Г.Исмаилова, С.Мәмбеев, Н.Нұрмұхамедов сынды шеберлердің картиналарын көруге болады. Социалистік реализм де кеңінен көрініс тапты, бұлар Т.Әбуов, М.Калимов, З.Юсупов, Е.Невежин, В.Фролова, А.Пак.

Өткен ғасырдың 50-60-жылдары жазылған шығармалар аз емес. Бұл Батыс пен Шығыстың идеологиялық ұстанымдарын біріктіруге мүмкіндік беретін уақыт. Ал бұл бірлік С.Айтбаев, Т.Тоғысбаев, А.Сыдыханов, Ж.Шәрденов картиналарында байқалады. Олардың барлығы да өздерінің жарқын ұрпақтарының өкілдері және қазақ авангард өнерінің негізін салушылар.

Көрмеде еліміздің графика өнерін дамытқан суретшілер В.Антощенко-Оленев, К.Баранов, Н.Гаев, В.Гурьев, Е.Сидоркин, Ю.Минғазитдиновтардың туындыларымен танысуға болады. Мұнда линография ғана емес, ине мен сиямен жасалған туындылар да бар. Көрмеге келген сәндік-қолданбалы өнерді ұнататындар да таң қалады.

Көрмеге қойылған С.Әзімовтің жұмысы «Біркөлік» деп аталады. Таулар, бау-бақшалар, өзен және әке мен бала күнге күйіп жатқаны суреттелген.

Бір қызығы, көрмеге қойылған картиналарда күн мен жылу көп. Олардың туған жерге, туған жерге деген үлкен махаббатпен жазылғаны анық. Ал кенептерде бейнеленген адамдар. Соғыс тақырыбын есептемегенде, жүздер нұрланып, болашаққа көзқарас. Ақ-қара графиканың өзінде халық ақыны О.Сүлейменовтің портреті замандасымыздың тұлғасының бар кейпін береді.

Бейнелеу өнерінің мәдениет пен білімнің дамуы үшін маңызы зор. Ол адамға қоршаған дүниенің сұлулығын түсінуге және бағалауға көмектеседі, оның эстетикалық талғамы мен сұлулық сезімін дамытады. Және, әрине, ол әдебиет, музыка, театр сияқты өнердің басқа түрлеріне шабыт көзі.

Сонымен қатар, бейнелеу өнері, атап айтқанда, көрмеге қойылған картиналар мәдени мұрамыздың маңызды элементі болып табылады. Олар біздің сан алуан мәдениетіміздің дәстүрлерін, тарихын және әдет-ғұрыптарын сақтайды және жеткізеді. Бейнелеу өнерінің басты мақсаты – көрерменде эмоциялар мен тәжірибелерді ояту, белгілі бір ойлар мен күйлерді жеткізу. Ал көрме ұйымдастырушылары бұл міндеттерді толық орындады.

Көрмені тамашалау керемет көңіл күйге бөлері анық. Тілсіз картиналар сқйлеп тұрғандай әсер қалдырады. Оның әрбірінің алдына барғанда сезінесіз. Бірі тарихтан сыр шертіп тұр. Бірі құпияны ішіне бүккендей үнсіздік танытады. Қалай болғанда да барлық туынды шеберлердің маңдай терін төккені көрініп тұр. Уақыт алға жылжыған сайын олардың бағасы да арта бермек. кейбіреулер үшін бұл көрме даралық пен шығармашылық әлеуетті дамытуға мотивке айналады. Тек көзбен көріп, жүрекпен сезіну керек. Облыстық музей алдағы уақытта да осы бағыттағы көрмелерді ауқымды түрде ұйымдастыратын болады. Көрмеге келген кез-келген адам үлкен шабытпен қайтатыны сөзсіз.